نیلوفر بیات و زندگی با «توپ نارنجی» باسکتبال

در ماه جولای ۲۰۲۲، نیلوفر بیات با لبان متبسم، روی صحنه تئاتر پلسیو کولتورالس، در اسپانیا قرار گرفته است. رن لیتیزیا، نماینده صلیب سرخ اسپانیا، با اهدای جایزه «شخصیت سال» به نیلوفر، شجاعت و تعهد او در برابر کشورش، زنان و معلولان را ستایش می‌کند. به این دلیل که او مسیر دشواری را در باسکتبال زنان پیموده و در سفرش از کابل تا اسپانیا، از موانع بزرگی عبور کرده است.

نیلوفر که در سال ۱۹۹۳ در کابل متولد شده، نمی‌تواند پاهایش را حرکت بدهد، با آن هم این زن جوان افغان، تبسم برلب دارد و همه چیز را با دیده مثبت می‌نگرد: «وقتی معلول باشید، نگاه دیگران را حس می‌کنید اما من همیشه به خودم گفته‌ام که نباید نسبت به معلول بودن خودم ترحم طلب باشم. باید جلو بروم و فردی خوبی باشم که آرزوها و رویاهای خودش را دارد.»

در افغانستان زندگی نیلوفر به رفتن به مکتب و بازی باسکتبال خلاصه می‌شد؛ ورزشی که او آن را همراه با چند پسر، در میدانی که خود شان ساخته بودند، تمرین می‌کردند. او با تبسم می‌گوید: «مثل این بود که چیزی عجیبی اتفاق افتاده باشد. من عاشق توپ نارنجی شدم !» از قضا، چند نظامی امریکایی که در جاده گزمه می‌زدند برایش کف می‌زنند و او با کمک صلیب سرخ، یک تیم رسمی باسکتبال و مسابقات باشگاهی آن را ایجاد می‌کند. بی آنکه به ملاحظات دیگران و هواداران طالبان که در منطقه اش زندگی می‌کردند و دوست نداشتند ورزش زنان و زنان بدون چادر را ببینند، اهمیتی بدهد: «از دست محافظه کاران و هواداران رژیم قبلی روزهای سختی را گذراندیم. آن‌ها می‌خواستند در برابر ما موانع ایجاد کنند اما ما همه تلاش‌ها را کردیم تا همراه با تیم ملی راهی بازی‌های المپیک توکیو شویم.»

در ماه اگست ۲۰۲۱ همه چیز فرو ریخت

اما این رویا هرگز به واقعیت نه پیوست و همه چیز در اگست ۲۰۲۱ فرو ریخت. با بیرون رفتن نیروهای ناتو از افغانستان، طالبان دوباره به قدرت رسیدند و روی همه تحولات اجتماعی در کشور خط کشیدند. نیلوفر با همسرش رامش، که او نیز ورزشکار معلول است، گیچ شدند و دانستند که رژیم جدید آن‌ها را زنده نخواهد گذاشت:‌ «ما ترسیده بودیم . همه چیز در اطراف ما فرو ریخته بود و باید به سرعت عمل می‌کردیم. خیلی نگران بودیم که چگونه می‌توانیم از این وضعیت که می‌توانست به قیمت جان ما تمام شود بیرون بیاییم. ما از یک زندگی خوشایند به یک دوزخ پرتاب شدیم.»

نیلوفر و شوهرش چندین روز تلاش کردند وارد میدان هوایی ملکی شوند اما اشتباه می‌کردند زیرا پروازهای از بخش نظامی انجام می‌شد. او به یاد می‌آورد که چگونه در میان جمعیت انبوه مردم در میدان ترسیده بود: «از بس مردم زیاد بود ما از هم جدا شدیم. طالبان ما را کنترول کردند تا چیزهای بیشتری را درباره ما بدانند. اما خوشبختانه جمعیت آن قدر زیاد بود که توانستیم رد شویم. من هیچوقت به اندازه آن لحظات نترسیده بودم که مبادا شوهرم را دیگر نبینم.» در چنان لحظاتی بود که دوستی و نامه نگاری با انتونیو پامپلیگا، یک خبرنگار اسپانیایی باعث نجات آن‌ها شد. نیلوفر در سال ۲۰۱۷ هنگامی که این خبرنگار روی کتاب «سنگرهای امید» درباره زنان افغان کار می‌کرد با او آشنا شده بود.

در همین باره: پناهجوی معلول افغان: در کابل فقط زنده بودم اما در آلمان می‌دانم که زندگی می‌کنم

بازیکن باسکتبال و انسان متعهد

خبرنگار اسپانیایی می‌گوید که هر گز فراموش نخواهد کرد چگونه پیام گریه‌آلود نیلوفر را که درخواست کمک می‌کرد، دریافت کرد: «من تمام اضطراب و ترس او را درک می‌کردم و نمی‌توانستم هیچ کاری انجام ندهم. به همین دلیل به سرعت برای کمک به آن‌ها اقدام کردم.» انتونیو با دوستانش تماس می‌گیرد و بالاخره نیلوفر و شوهرش موفق می‌شوند سوار یک هواپیما به مقصد اسپانیا شوند. آن‌ها همه چیز را رها کردند. رامش، شوهرش، می‌گوید: «هیچ چیزی برای یک انسان بدتر از این نیست که مجبور شود کشورش را ترک کند تا از مرگ نجات یابد. اما خوب، نمی‌توانستیم در آنجا باقی بمانیم. زندگی تحت حکومت طالبان تحمل ناپذیر و غیرانسانی و شرایط زندگی زنان نیز بدترین شرایط شده است.»

در اسپانیا، سازمان پناهندگان (CREA) به این زوج ورزشکار معلول کمک می‌کند و وزارت امور اجتنماعی نیز آن‌ها را برای بهبود وضع زندگی وتمرین ورزش شان یاری می‌رساند. آن‌ها به زودی به کمک تکسما الونسو، رئیس کلپ ‌بی بی آر بیلباوو در بخش اسپانیایی پیی بسک اقامت اختیار می‌کنند:‌ «من داستان آن‌ها را شنیده بودم و نمی‌توانستم بی تفاوت باشم. به آن‌ها پیشنهاد کردم به کلپ ما به پیوندند و به شهر ما بیایند.» تکسما الونسو در ادامه می‌گوید: «نیلوفر و شوهرش اینجا را دوست دارند و همه به آنان کمک می‌کنند. ما ازاین که آن‌ها در میان ما هستند و احساس راحتی می‌کنند خیلی راضی هستینم.»

نیلوفر حالا عضو تیم نیمه حرفه‌ای بازیکنان معلول و مختلط شده است. بسیاری از هوادارانش در پایان هر بازی برای امضا گرفتن از او صف می‌کشند. نیلوفر می‌گوید: «من احساس می‌کنم که به عنوان یک زن و یک فرد معلول دوستم دارند. این آزادی که کسی بتواند خودش باشد، خیلی با ارزش و احساسی بی نظیر است. اما من هرگز فراموش نمی‌کنم که از کجا آمده‌ام و هیچگاهی مبارزه به خاطر زنان و معلولان وطنم را فراموش نخواهم کرد. حتی اگر از آنجا دور باشم.»

نیلوفر بیات از هنگام رسیدن به اسپانیا، انجمن زنان آزاد افغانستان را ایجاد کرده و با برنامه‌های ورزشی، برای پیشرفت زنان و معلولان در کابل مبارزه خود را ادامه می‌دهد. او می‌گوید که دوستان نزدیکش توسط طالبان کشته‌شده‌اند اما هیچکسی او را وادار به سکوت نخواهد کرد: «مبارزه ام هرگز متوقف نخواهد شد و من می‌خواهم که زنان و معلولان روزهای خوبی را ببینند و مورد احترام قرار بگیرند.» 

نیلوفر بیات سرگذشت‌های متعددی دارد و داستان کامل زندگیش تا هنوز ناگفته مانده است. بی بی سی به تازگی او را به دلیل تعهداتش در فهرست یک صد شخصیت زن متعهد سال ۲۰۲۲ قرار داده و تلویزیون اسپانیا نیز یک فیلم مستند درباره او را روی دست دارد. 

در همین زمینه: ماهانا جامی: من نمی‌خواهم در صربستان بمیرم، می‌خواهم برج‌های بلند جهان را فتح کنم