چه تعداد از آوارگان و پناهجویان به «حق ابتدایی و بشری تعلیم» در یونان دسترسی دارند؟

بوریس چشیرکوف، دستیار کارمند مسئول ارتباط با کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور آوارگان (UNHCR) در یونان گفت: «تعلیم و تربیه یک حق اساسی و بشری است... ورود به صنف درسی به معنای بازیابی امید و کرامت انسانی و همزمان حفظ کودکی است».

کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهجویان و صندوق بین المللی کودکان (یونیسف) در سال‌های گذشته برای افزایش دسترسی آوارگان و پناهجویان به مکاتب دولتی با حکومت یونان همکاری کردند و به گفته چشیرکوف، موفقیت‌هایی هم دراین زمینه داشته اند.

بر بنیاد برآورد کمیساریای عالی سازمان ملل، در پایان سال ۲۰۱۷، حدود ۸ هزار کودک آواره و پناهجو در مکاتب یونان نام نویسی شدند. تا پایان سال ۲۰۱۸، شمار آن‌ها به ۱۱ هزار تن افزایش یافت که به این ترتیب شمار آن‌ها برابر است با بیشتر از نیمی از کودکان پناهجو در سن مکتب که در یونان به سر می‌برند.

 به گفته چشیرکوف: «در سال روان، تایید شده است که شمار بیشتری از اطفال به نوعی از تعلیم و تربیه بهره می‌برند و به این ترتیب شمار آن‌ها حتی بلندتر از این است».

اما شمار کودکانی که در یونان به مکتب می‌روند به محل زندگی‌شان بستگی دارد. در مناطق غیرجزیره ای یونان، شمار کودکان آواره و مهاجری که به مکتب می‌روند، بالاتر از تعداد آن ها در جزایر یونان است. برای پناهجویان دسترسی به مکاتب در جزایر یونان هنوز هم دشوار است.

این وضعیت کمیساریای عالی سازمان ملل برای آوارگان را واداشت که در جزایر کُس، خیوس و لیروس، «مراکز غیر رسمی تعلیم و تربیه» تاسیس کند. جدیدترین مرکز «کیدو» نام دارد و در جزیره کُس گشایش یافته است.

«کیدو» در ماه اپریل سال ۲۰۱۸ باز شد و روزانه ۱۰۰ طفل از امکانات آن استفاده می کنند. یک سوم آن‌ها دختر هستند. به گفته کمیساریای عالی سازمان ملل تا به حال بیش از ۴۰۰ طفل در این مرکز آموزش دیده اند.

مدیریت این مرکز را سازمان «ارسیس» برعهده دارد که شریک کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان است. «ارسیس» در سراسر یونان فعالیت دارد و از جوانان در زمینه امور اجتماعی حمایت می‌کند.

از «کیدو» به عنوان یک «مرکز غیررسمی تعلیم و تربیه» یاد می‌شود. اما با این وجود این مرکز برنامه‌های آموزشی و درسی نسبتا منظمی دارد. معلمان دراین جا به کودکان در رشته های علوم، هنر، صنعت، ریاضی، جغرافیا، تاریخ، زبان یونانی و انگلیسی درس می‌دهند.

مراکز غیررسمی تعلیم و تربیه، پُلی به سوی مکاتب دولتی

مراکز غیررسمی تعلیم و تربیه برای کودکان آواره و پناهجو حکم پُلی به سوی مکاتب دولتی را دارد.

سنیا هاتسی داوید، هماهنگ کننده کیدو در یکی از ویدیوهای «یو ان اچ سی ار» می گوید: «هدف ما ایجاد یک محیط ایمن و دوستانه برای کودکان ساکن در مراکز پذیرش و شناسایی جزیره کُس و افزون براین کمک به آن‌ها برای ورود به مکاتب دولتی یونان است».

بیشتر کارمندان این مکتب اهل جزیره کُس هستند. این ویدیو معلمان جوانی را نشان می‌دهد که دانش آموزان خندان آن‌ها را احاطه کرده اند. این معلمان زبان یونانی آموزش می‌دهند، با کودکان بازی می‌کنند، نقاشی‌های دیواری می‌کشند، کارهای هنری می‌کنند و بازوهای شان را در زمین بازی تکان می‌دهند. در این ویدیو کودکان خوشحال و راضی به نظر می‌آیند.

بسیاری از کودکان حتی یک روز هم غیبت ندارند. به گفته «یو ان اچ سی ار»، محمد  که ۱۶ سال دارد و از جنگ‌های یمن فرار کرده است یکی از آن‌ها است. او می گوید: «این جا خانه دوم من است... من مکتب را از هر لحاظ دوست دارم». به نظر می‌آید که ابوبکر ۱۶ سال از سومالیا نیز از یادگیری زبان های یونانی و انگلیسی لذت می‌برد. او می گوید: «آن ها به ما می آموزند که بین ما هیچ فرقی وجود ندارد». برزا، یک دختر جوان ۱۴ ساله از عراق نیز که راجع به آینده اش دوباره شروع به خیال پردازی کرده با شور و شوق در مقابل کمره می گوید: «اگر قرار شود که من در یونان بمانم، می‌خواهم ترجمان شوم».

حکومت یونان نه فقط در «کیدو» بلکه در مکاتب سراسر این کشور صنف‌های درس ایجاد کرده که طی روزهای کاری و بعد از ظهر برگزار می‌شود. کودکان آواره و پناهجویی که بیشتر از ۱۵ سال سن دارند می‌توانند دراین صنف‌ها زبان یونانی بیاموزند تا بعدا وارد سیستم رسمی تعلیم و تربیه شوند. 

حقی برای همه

به گفته شورای آوارگان در یونان، کودکان آواره و پناهجویی که به دنبال محافظت بین المللی هستند «تحت شرایط مشابه با مردم یونان به سیستم تعلیم و تربیه دسترسی دارند».

کودکانی که دولت یونان به آن‌ها حق پناهندگی داده است و یا از مناطق «بحران زده» آمده اند و یا درخواست پناهندگی داده اند، یا این که «از کشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا و در یونان ساکن هستند، در صورتی هم که هنوز حق اقامت قانونی برای آن ها صادر نشده باشد» می توانند در مکاتب دولتی نام نویسی کنند، حتی در صورتی که اسنادشان تکمیل نشده باشد.

 (براساس قانون) باید امکان نام نویسی آن ها در مکتب طی سه ماه وجود داشته باشد و به آن ها برای یک سال امکان ویژه آموزش زبان داده می‌شود تا آن‌ها بتوانند به «سیستم تعلیم و تربیه» بهتر دسترسی داشته باشند.

چشیرکوف می گوید، با وجود این که شرایط بهبود یافته است، هنوز هم کارهای زیادی باید انجام شود تا همه اطفال به تعلیم و تربیه دسترسی برابر داشته باشند.

یک کار تحقیقاتی که توسط گروه کاری تعلیم و تربیه در یونان (ای اس دبلیو جی) بین فبروری و مارچ سال ۲۰۱۷ انجام شده، نشان داد که ۵۸ درصد از همه کودکان آواره ای که ارزیابی شدند، به نوعی از امکانات تعلیمی بهره می‌بردند. ۴۱ درصد از آن ها از هیچگونه امکانات تحصیلی استفاده نمی کردند و فقط ۲۲ درصد در سیستم تحصیلات رسمی شامل بودند.

عدم تسلط بر زبان یونانی مانع اصلی بر سر راه رفتن به مکتب در یونان است.

چشیرکوف می گوید که آن‌ها در حال حاضر امیدوارند برای گشایش یک مرکز غیررسمی دیگر در جزیره ساموس منابع مالی کافی به دست بیاورند. او می گوید:  «وضعیت در ساموس بدتر است. ۴ هزار مهاجر در جایی زندگی می کنند که برای ۷۰۰ تن ساخته شده است. دسترسی به صنف های درس (به کودکان آواره) کمک می کند که در یونان ادغام شوند... و به این ترتیب حالت عادی تا اندازه ای به زندگی شان باز می گردد».

در چند سال گذشته، علیه کودکان آواره ای که به مکاتب یونانی می روند، اعتراض هایی شد.

اما چشیرکوف می گوید، با وجود همه مشکلات و اعتراض ها، تلاش های حکومت یونان در راه سرمایه گذاری «جهت افزایش امکانات تحصیلی... امیدوارکننده است». 

او مطمئن است که کودکان ارزش آموختن را می دانند: «کودکانی که ما تقریبا هر روزه با آن ها صحبت می کنیم (...) از این که از امکانات تحصیلی و شرکت در فعالیت های دیگر بهره مند می شوند، بسیار خوشحال هستند. آن ها دوباره به خود جرات رویاپردازی می دهند و آرزوی داکتر شدن یا ترجمان شدن را در سر می پرورانند».

او به این اذعان دارد که نخست برخی از والدین میل چندانی به این نداشتند که کودکانشان را به مکتب بفرستند. اما حالا تقریبا همه والدین خواهان دسترسی فرزندانشان به امکانات تحصیلی هستند. چشیرکوف فکر می کند که کودکان با دسترسی به تعلیم و تربیه دوباره این احساس را به دست می آورند که تا اندازه ای می توانند بر زندگی شان تاثیرگذار باشند.