قاچاق انسان از افریقا به اروپا نه تنها طی چند سال گذشته رونق پیدا کرده، بلکه به یک سیستم سواستفاده گر تبدیل شده که اقشار قدرتمند و رشوه خوار و شبکه های سیاسی در آن دخیل هستند. یان فیلیپ شُلتس، نویسنده یک کتاب جدید راجع به تجارت با مهاجرت، با مهاجران در افریقا در تقریبا همه مراحل سفرشان گفتگو کرده است. شهادت های آن ها دامنه بدرفتاری و تخطی از موازین حقوق بشر را که در مقابل مرزهای اروپا رخ می دهد، برملا می کند.
یان فیلیپ شلتس چند سال را به عنوان خبرنگار دویچه وله در افریقای سیاه به سر برده است. کتاب جدید او با عنوان «قاچاق انسان، تجارت مهاجرت و برده داری مدرن» نتیجه تحقیقاتش راجع به قاچاق انسان و دامنه آن از افریقا تا اروپا است.
این تجارت در چند سال گذشته به طور قابل توجهی حرفه ای شده است. شلتس این روند تکاملی را فقط به سرمایه گذاری اروپا در امنیت مرزی و روابط تجاری استثمارگرایانه نسبت نمی دهد، بلکه می گوید اروپا با سیستم های سیاسی سواستفاده گر در افریقا همدست است.
اینفومایگرانتس: در طول پنج سال گذشته، شما با شمار بسیاری از مهاجرانی صحبت کردید که به سوی اروپا سفر می کردند. برخی سفرشان را آغاز کرده بودند، برخی دیگر پس از این که قربانی تجارت قاچاق انسان شدند، (به وطن شان) بازگشتند. مهاجرانی که بازگشتند، راجع به چه تجربیاتی صحبت کردند؟
یان فیلیپ شلتس: مهاجران راجع به این صحبت کردند که از آن ها در صحرا، در مراکز بازداشتی که در جنوب لیبیا قرار دارند، به طور غیرقابل تصوری سواستفاده می شود. در آن منطقه، تعداد بسیاری از زندان های به اصطلاح خصوصی وجود دارند که شبکه های قاچاق انسان آنها را اداره می کنند و سفر هزاران مهاجر دراین جا پایان می یابد. من با اشخاصی دیدار کردم که از آن جا بازگشته بودند. آن ها سوختگی های وحشتناکی و زخم های عمیقی داشتند. با آن ها برای باج گیری به شدت بدرفتاری شده بود. قاچاقبران برای دریافت فقط چند یورو دست به هرکاری می زنند.
به زنان اغلب تجاوز می شود و آن ها مورد سواستفاده جنسی قرار می گیرند. من داستان هایی از اردوگاه علی شنیده ام که یکی از بدنام ترین اردوگاه ها در جنوب لیبیا است. این جا زنان را به صف کرده و حراج می کنند. زنان دلال که از آن ها به عنوان «مادام» نیز یاد می شود به این جا می آیند. آن ها زنان مهاجر را دست مالی می کنند تا ارزش مالی شان را بسنجند و بعد با صاحبان کمپ برای خریدن این زنان وارد گفتگو می شوند.
بسیاری از این زنان یا در همان منطقه مجبور به تن فروشی می شوند و یا این که توسط شبکه های فحشا به اروپا انتقال داده می شوند.
آیا مهاجران از خطراتی که در برابر آن ها قرار دارد، باخبر هستند؟
من از این که اطلاعات برخی راجع به خطرات مهاجرت این قدر اندک است، شوک دیدم. برخی اصلا هیچ تصوری راجع به فاصله ها ندارند. آن ها از این که سفر از آغادیز به منظور عبور از صحرا چقدر طول می کشد و یا این که صحرا واقعا چقدر (از محل زندگی آن ها) فاصله دارد، هیچگونه تصوری نداشتند.
بسیاری از مهاجرانی که بازگشته اند، سعی می کنند با توجه به خطرات بالقوه از سوی قاچاقبران به دیگران هشدار بدهند. به خصوص شما می توانید در اغادیز نظاره گر این دو گروه باشید. یک گروه درانتظار این است که فرصتی به دست بیاورد و با قاچاقبر فرار کند و گروه دیگری هم هستند که بازگشتند و راجع به سواستفاده (توسط قاچاقبران) قصه های وحشتناکی تعریف می کنند.
اما بسیاری از مهاجران اینگونه گزارش ها را جدی نمی گیرند. شاید برخی از آن ها اندکی خوش باور هستند و متوجه این نیستند که چه خطراتی آن ها را (بین راه) تهدید می کند.
دراین زمینه ایمان و اعتقاد نقش بزرگی بازی می کند. فرقی نمی کند که این مهاجران مسیحی باشند یا مسلمان. آن ها می گویند که خود را به دست خدا می سپارند و او از آن ها محافظت خواهد کرد. متاسفانه آن ها اغلب اشتباه می کنند و به دست قاچاقبران می افتند.
آیا کارزارهای اطلاع رسانی کمک می کند؟ آیا اطلاعات لازم به اندازه کافی در دسترس نیست؟
سازمان های بین المللی یا رسانه ها برای آگاهی رسانی به مردم کمپین های زیادی به راه می اندازند. من فکر می کنم، در حالی که مردم از این خطرات آگاهی دارند، سعی می کنند آن را از ذهنشان دور کنند. افزون براین آن ها واقعا متوجه نیستند که وضعیت در کشورهای ترانزیت چقدر وخیم است.
دیگر این که مهاجرانی که مورد سواستفاده قرار گرفته اند، نمی خواهند راجع به این تجربیات وحشتناک صحبت کنند. آن ها از این کار شرم دارند. افزون براین دچار شوک و تروما شده اند و نمی توانند راجع به آن چه که متحملش شده اند، بی پرده صحبت کنند.
گروه دیگری از مهاجران نمی خواهند که دیگران متوجه شکست آن ها شوند.این گروه می خواهند خانواده ها و دوستانشان در وطن فکر کنند که آن ها موفق بوده اند و به این خاطر در رسانه های اجتماعی خبرهایی راجع به موفقیت های شان نشر می کنند، در حالی که اینگونه نیست. نمی شود مهاجرانی را که نمی خواهند راجع به تجربیات بدشان صحبت کنند، مقصر شناخت. اما این که اطلاعات آن ها به دست دیگران نمی رسد، به مشکلات اضافه می کند.
پس از بازداشت مهاجران در کمپ ها، چه اتفاقی می افتد؟
در این جا سفر هزاران تن به پایان می رسد. آن ها در اغلب موارد در قید نگه داشته می شوند و از خانواده های شان برای گرفتن باج اخاذی می شود. قاچاقبران با خانواده های این اشخاص تماس می گیرند و در عین زمان مهاجران را مورد شکنجه و آزار قرار می دهند تا صدای فریادشان شنیده شود. من وحشتناک ترین قصه ها را از انواع مختلف شکنجه که رایج است، شنیده ام.
شما در کتاب تان، راجع به قاچاق سیستماتیک زنان برای بهره برداری جنسی توضیح می دهید. شما در محل چه تجربیاتی داشته اید؟
سواستفاده از زنان اغلب در کشورهای مبدا آن ها آغاز می شود. چون قاچاقبران کارشان را از آن جا آغاز می کنند. به خصوص این مساله در مورد زنان نایجریا صدق می کند.
قاچاقبران این زنان را با استفاده از مراسم مذهبی «جوجو» فریب می دهند و می گویند که آن ها را به طور رایگان به اروپا انتقال می دهند.
همین که این زنان به اروپا رسیدند، مجبور به تن فروشی می شوند. آن ها براساس قراردادهای موسوم به «قراردادهای بردگی» مجبور می شوند که در سرک ها تن فروشی کنند تا ۴۰ هزار یورو به دست بیاورند تا آزاد بشوند.
این تجارت دهه ها است که وجود دارد، اما قبلا گروه های کوچکی این کار را انجام می دادند. حالا، شبکه های مافیایی مانند «تبر سیاه» آن را قبضه کرده اند و این کار را خیلی حرفه ای و بی رحمانه پیش می برند.
بسیاری از زنان، همانگونه که شما قبلا گفتید، در کشورهای ترانزیت مورد سواستفاده جنسی قرار گرفته اند، آیا این مساله در مورد مردان نیز صدق می کند؟
من مطمئن هستم که این مشکل بزرگتر از آن است که ما فکر می کنیم. ما بیشتراز زنانی می شنویم که در طول سفر مورد سواستفاده جنسی قرار گرفته اند. سواستفاده جنسی از مردان یک تابوی بزرگ است. اما من با بسیاری از مهاجران مرد صحبت کردم که به طور مکرر به این مساله اشاره کرده اند.
اگر مهاجران در کشورهای ترانزیت به دنبال کمک باشند، چقدر احتمال دارد که مقام های محلی به آن ها کمک کنند؟
دراین مورد نمی شود به طور کلی چیزی گفت. اما من فکر می کنم با کمال اطمینان می توان گفت که فساد و رشوه خواری بسیار گسترده است و مقام های محلی به درستی می دانند که چه اتفاقاتی جریان دارد و آن ها نیز از قاچاق انسان سودی نصیب شان می شود.
سازمان بین المللی مهاجرت (آی او ام) برای کمک به مهاجران زیاد تلاش می کند و در مورد کارهای خوبی که آن ها انجام داده اند، گزارش های زیادی وجود دارد.
شما در کتاب تان ساختارهای سیاسی را که در پشت پرده تجارت با مهاجرت وجود دارد، تحلیل می کنید. یکی از فرضیه های شما این است که اروپا در بسیاری از سطوح در پیشبرد این تجارت همدست است. به طور خلاصه بگویید که مشکل اصلی چیست؟
... اروپا از خیلی جهات به مشکلات دراین زمینه اضافه می کند. دراین زمینه می توان به شرایط ناعادلانه تجارت میان اروپا و افریقا و به سوبسایدها (یارانه ها) بر محصولات زراعتی اروپا اشاره کرد که به فقر در کشورهای افریقایی اضافه می کند.
شرکت های اروپایی با اقشار صاحب قدرت در افریقا برای سواستفاده از منابع کشورها همکاری می کنند. بسیاری از کشورهای افریقایی از نظر منابع طبیعی غنی هستند، اما صاحبان قدرت مردم را در فقر نگه می دارند. به این ترتیب آن ها مجبور به مهاجرت می شوند. اروپا برای کناره گیری از این قشر به اندازه کافی تلاش نمی کند.
دیگر این که کشورهای اروپایی رویه ریاکارانه ای دارند. از یک سوی، آن ها از معاهده جهانی برای مهاجرت، معاهده جهانی برای پناهجویان استقبال می کنند و از هر فرصتی برای تاکید بر حق پناهندگی برای آن هایی که به آن نیازدارند استفاده می کنند. اما از سوی دیگر، کشورهای اروپایی برای جلوگیری از رسیدن مردم به اروپا هرکاری از دست شان برمی آید، انجام می دهند. به طور مثال، آن ها به شدت در تکنولوجی زیرساخت های امنیت مرزی سرمایه گذاری می کنند... افزون براین با گروه هایی که ظاهرا با شبکه های قاچاق انسان مبارزه می کنند، همکاری هایی وجود دارد که به شدت سوال برانگیز است. این گروه ها در عین زمان مردم را از ترک افریقا باز می دارند. در نهایت سیاست انزواجویانه (اتحادیه اروپا) باعث رونق کسب و کار قاچاقبران می شود.
البته صاحبان قدرت در افریقا باید برای مردم شان فرصت های بیشتری ایجاد کنند و در زمینه بازگشت مهاجران نیز همکاری کنند. بسیاری از کشورهای افریقایی حاضر به بازپس گیری شهروندان کشورهای شان نیستند و آن ها را در برزخ قانونی پناهندگی در اروپا به حال خودشان وامی گذارند.