بیشتر پناهجویان پس از ورود به فرانسه در مراحل اداری، صحی یا اجتماعی با مترجمان سر وکار دارند. این مترجمان وظیفه دارند که سخنان آنان را تا حد ممکن صادقانه ترجمه کنند. این موضوع اهمیت زیادی دارد زیرا اشتباهات ترجمه یا جزئیات غیر دقیقآن، متقاضیان را در معرض خطر اخراج قرار می‌دهد.
گاهی یک کلمه که بد ترجمه شده، می‌تواند سرنوشت یا حوادث غمباری را که به سختی جلو آنها گرفته شده، تغییر بدهد. در روند پناهندگی، بیشتر داستان‌ها از طریق ترجمه انتقال می‌یابند. مترجمان، با بیان صادقانه و غیرجانبدارانه سرگذشت پناهجویان، در واقعیت صدای آنها به زبان خارجی هستند. اگر یک ترجمه خوب به پناهجو شانسی برای دریافت حمایت بدهد، برعکس، اشتباهات و اظهارت تقریبی، می تواند او را محکوم کند.
عثمان* از حمایت فرعی در فرانسه برخوردار شد، اما نزدیک بود به دلیل اشتباه در ترجمه از زبان بامبارا به فرانسوی، رد گردد. پس از این که مصاحبه او در دفتر حفاظت از پناهندگان و افراد بی تابعیت در فرانسه (Ofpra) رد شد، این جوان تبعه مالی به دادگاه ملی حق پناهندگی (CNDA) درخواست داد. او در برابر محکمه، تهدیدهایی را که در دوران خدمت سربازی، فرارش از مرکز پولیس محل زندگی‌اش و سپس از مالی بر او سنگینی می‌کرد، توضیح داد.
او می‌گوید: «در طول دادگاه، در بخشی از سرگذشتم، به زبان بامبارا گفتم «من» و مترجم آن را مثل این که چندین نفر باشیم «ما» ترجمه کرد. من واکنش نشان دادم زیرا وضعیت خوبی نبود. بعد حتی رئیس دادگاه فهمید که مشکلی وجود دارد. او از من پرسید: «تنها بودی یا چند نفر؟» پس از آن من به همه سوالات به زبان فرانسوی پاسخ دادم.»
«من» یا «ما»، ممکن است این اشتباه کوچک به نظر برسد، اما در روند پناهندگی، هرگونه جزئیات مهم است و می تواند تصمیم قضات یا کارمندان حفاظت را در یک جهت یا جهت دیگر تغییر دهد.
تاثیر گذاری روی تصمیم
ماری-کارولین ساگلیو-یاتزیمیرسکی، انسان شناس و رئیس معاینات آسیب دیدگی روانی در بیمارستان ابن سینا در بوبینی، پیوسته پناهجویان را در مراحل مختلف با Cnda همراهی می‌کند. او که مسیرهایی طی شده توسط برخی از تبعیدیان را به خوبی می‌شناسد، بر اهمیت ترجمه تاکید می‌کند.
ماری-کارولین می‌گوید: «این واقعاً تعجب برانگیز است که ببینیم تا چه حد، مترجم، بسته به اینکه در پاسخ [پناهجو] عنصری را ترجمه نمی‌کند یا با یک کلمه، در آن جهت گیری می‌کند، می‌تواند کاملاً جهت‌گیری تصمیم [قضات] را تغییر دهد. اخیراً با زنی برخوردم از آنگولا، همراه با فرزندانش که مجروح شده بودند. او همه دلایل را برای محافظت داشت اما مترجم واقعاً سؤالات یا پاسخ‌ها در CNDA را به خوبی ترجمه نمی‌کرد. ما با فاصله کمی از یک فاجعه عبور شدیم.»
برای برخی از پناهجویان، انتخاب زبانی که داستان خود را با آن بیان می کنند، به خودی خود عنصری برای دفاع از درخواست پناهندگی آنها به شمار می‌رود.
قطب الدین یکی از اعضای اقلیت روهینگیا در میانمار تحت سرکوب قرار داشت. او برای مصاحبه خود در Opfra، در جون ۲۰۲۱، درخواست یک مترجم زبان روهینگیایی را کرده بود، اما یک مترجم بنگالی را به او اختصاص دادند. مرد جوان به مهاجر نیوز توضیح می‌دهد: «من دو سال در بنگلادش زندگی کردم، بنابراین بنگالی را کمی می‌دانم، اما نمی‌توانم وضعیت خود را به این زبان به درستی بیان کنم. […] سعی کردم به کارمند اوفپرا بگویم که حرف‌های مترجم را نمی‌فهمم. اما او به من گفت که ادامه بدهم. مصاحبه را ادامه دادم و حدود دو هفته بعد نامه‌ای از اوفپرا دریافت کردم که به من اطلاع داده بود پاسخ منفی است. به گفته کارمند اوفپرا، دلیلش هم این که من روهینگیا نبودم بلکه بنگلادشی بودم، زیرا کمی بنگالی صحبت می کردم.»
«مشکلی وجود دارد، باید مترجم را تغییر دهیم»
اود ریمالو، وکیلی که به طور منظم با پناهجویان کار می کند، نیز به دلیل ترجمه بد، چندین بار برای موکلان خود نگران بوده است. او یک مورد از مصاحبه در اوفپرا را به مهاجر نیوز توضیح داد که در آن پناهجو «به سوالات افسر حفاظت در جملات طولانی ۵-۱۰دقیقه‌ای پاسخ داد اما مترجم همه چیز را در یک جمله خلاصه کرد.» این وکیل به یاد می آورد: «این موضوع چند بار تکرار شد، تا جایی که کارمند به مترجم تذکر داد.»
اود ریمالو می‌گوید: «از آنجایی که قبلاً با این شخص کار کرده بودم، می‌توانستم ببینم چیزهایی هستند که ترجمه نشده‌اند و منظور او دقیقاً همان چیز نبود. و این دوسیه هم دوسیه ای بود که احتمال داشت رد گردد. بالاخره زمانی رسید که من مجبور شدم مصاحبه را متوقف کنم و گفتم مشکلی وجود دارد و باید مترجم را تغییر دهیم.»
برای این وکیل پناهجویان، فقدان دانش حقوقی و سیاسی برخی از مترجمان، بیشترین خطر را برای پناهجویان در بر دارد.
در مورد مصاحبه ای که در بالا ذکر شد، مصاحبه به زبان ترکی صورت می‌گیرد و مسئله «آرمان کردها» مطرح می شود (در درگیری بین دولت ترکیه و کردهای کردستان ترکیه که از سال‌های ۱۹۸۰ آغاز شده، بیش از ۴۰ هزار نفر جان خود را از دست داده اند) مترجم می‌پرسد: «آرمان کردها یعنی چه» اود ریمالو می‌گوید: «یعنی راه درازی در پیش داشتیم.»
با این حال، او می‌پذیرد که در مجموع، در میان ملیت‌هایی که به دفاع از آن عادت دارد، «مترجمان دقت می‌کنند تا ببینند پناهجو سؤال را به درستی درک کرده است.» او در ادامه می‌گوید: «گاهی اوقات می‌بینیم که بین آنها گفت‌و‌گو می‌شود تا مترجم آنچه را که پناهجو می‌خواهد بگوید به خوبی درک کند. در واقع، وقتی مشکل واقعی درک با مترجم وجود دارد، آن را می بینیم و احساس می‌کنیم.»
این وکیل همچنین خاطرنشان می کند که وقتی یک درخواست رد می‌شود، همیشه این مترجم است که توسط پناهجو متهم به خیانت به سخنان خود می‌شود. او می گوید: «آنها هرگز خود را مسئول عملکرد ضعیف خود نمی‌دانند، برای آنها، همیشه این مترجم است که اشتباه ترجمه می‌کند. به همین دلیل باید این اتهامات را از هم تفکیک کرد.»
«ترجمه داستان‌های دردناک»
اما در بحث ترجمه، موارد واقعی نقض اخلاقی نیز وجود دارد. در سال ۲۰۱۳، امان دچار یک مترجم بیش از حد مزاحم می‌شود. در آن زمان، این اریتره‌ای که اکنون ۳۰ سال دارد و نمی خواهد نام خانوادگی اش منتشر شود، در ایتالیا وضعیت دوبلینی دارد اما با آن هم در هالند درخواست پناهندگی می‌کند.
او توضیح می‌دهد: « من در هالند توضیح دادم که نمی‌خواهم به ایتالیا برگردم زیرا درآنجا با من بدرفتاری می‌شد، اما درخواست پناهندگی من توسط اداره مهاجرت هالند رد شد. من در محکمه ملی حق پناهندگی در هالند درخواست تجدید نظر کردم. آنجا مترجمم به من گفت که باید به طور خاص چیزهایی بگویم که برای من بهتر است. من از تغییر داستان خودداری کردم اما مترجم آنچه را که گفتم ترجمه نکرد. قاضی در واکنش به این موضوع گفت: آقا، شما دروغ گفتید. در ابتدا گفتید که نمی‌خواهید به ایتالیا برگردید زیرا در آنجا مورد آزار قرار گرفته‌اید و اکنون چیز دیگری می گویید.»
امان دوباره اخراج می‌شود و از هالند به فرانسه می‌آید. چون هنوز دوبلینی بود، قبل از درخواست پناهندگی در فرانسه باید یک سال صبر می‌کرد. او که در نهایت در سال ۲۰۱۵ در فرانسه پناهندگی گرفت، توضیح می دهد: «در طول این یک سال، کمی زبان فرانسه یاد گرفتم و این در طول مصاحبه در اوفپرا به من کمک زیادی کرد.»
امان که از این ماجرا شوکه شده بود، می‌خواست با پناهجویان کار کند و مترجم شد. این جوان اریتره‌ای در اینالکو در اولین دوره آموزش ترجمه و میانجیگری H2M آموزش دید. او می‌گوید: «می‌توانستم در بسیاری از زمینه‌های دیگر کار کنم، اما چون چیزهای سختی را تجربه کرده‌ام، می‌توانم داستان‌های دردناکی را ترجمه کنم.»
در همین زمینه: فرانسه: مترجمانی که نقشی مهم اما ناشناخته در روند پناهندگی دارند
*اسم مستعار