بلژیک مانند سایر کشورهای اروپایی با پناهندگان اوکراینی همبستگی نشان داده و ساختار مخصوصی را برای ثبت درخواست پناهندگی آنان اختصاص داده است. انجمن‌های خیریه از این اقدام استقبال کرده‌اند اما در همین حال متاسف هستند که سایر مهاجران چنین امکانی نداشته‌اند.
بلژیک در حال بسیج امکانات برای آوارگان اوکراینی است و از۱۴ مارچ، به این سو، یک دفتر ثبت درخواست حفاظت موقت مهاجران اوکراینی در کاخ هیسل متمرکز شده است. این ساختمان بزرگ که معمولاً میزبان نمایشگاه‌ها ومحافل بزرگ است، در اختیار کارمندان آژانس فداسیل (Fesail) و اداره اتباع خارجی، دو نهادی که مسئولیت پذیرش مهاجران را به عهده دارند، قرار گرفته است.
به گزارش سایت فداسیل، افرادی که در پایان روز سرپناه ندارند، «برای یک شب، در هوتلی در بروکسل یا در مرکز جدید پذیرش...در مولن‌بیک» جا بجا می‌شوند. از آغاز حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فبروری، بیشتر از ۸۰۰۰ نفر ثبت نام کرده‌اند.
اما در مناطق مرکزی یا جنوبی شهر اوضاع متفاوت است. در مقابل درهای پوتی شتو، تنها مرکز ثبت نام پناهجویان در بلژیک که توسط فداسیل اداره می شود، صف پناهجویان از سایر نقاط جهان همچنان در حال افزایش است. در این جا مردمی که از افغانستان، سوریه یا شاخ آفریقا گریخته‌اند، به امید پذیرایی روزها منتظر می‌مانند. بنوا مانسی، سخنگوی آژانس مهاجرت بلژیک می‌گوید: «ما از زنان و خانواده‌های دارای فرزند استقبال می کنیم، اما تا امروز، نمی توانیم همه را بپذیریم. ما به وضعیتی که در دسمبر حاکم بود بازگشته ایم.»
در همین زمینه: بررسی حقیقت: آیا فرانسه با پناهجویان افغان و اوکراینی رفتار دوگانه دارد؟
در پایان سال ۲۰۲۱، این مرکز به شدت مزدحم بود و به دلیل کمبود جا، صدها نفر در سرما درجاده‌ها به سر میبردند. برای جلوگیری از این ازدحام، دولت بلژیک و مقامات محلی سرپناه‌های بیشتری را در جنوری افتتاح کردند.
اقداماتی که در کوتاه مدت موثر اما امروز بسیار ناکافی هستند. طبق گزارش خبرگزاری بلگلا، نزدیک به یک هزار مرد مجرد هفته گذشته نتوانستند درخواست خود را ثبت کنند. تنها در روز دوشنبه ۱۴ مارچ شمار آنها به ۲۵۰ نفر می‌رسید. این در حالیست که قوانین بلژیک اقامت موقت را برای هر مهاجری که مایل به درخواست پناهندگی در این کشور است، تضمین می‌کند.
«طالبان، خیلی دورند»
برای انجمن‌های خیریه، این وضعیت بحرانی، باعث رفتار متفاوتی بین مهاجران اوکراینی و دیگران شده است. میشل ژنه، مدیر داکتران جهان در پتی شتو می‌گوید: «ما از همبستگی ابراز شده در رابطه با مردمی که از جنگ در اوکراین فرار می‌کنند استقبال می‌کنیم. مهمتر از همه، ما نباید این حرکت را دلسرد کنیم. اما از این بهتر هم این است که این همبستگی را به مردم دیگری که ماه‌ها است تلاش دارند، توسعه بدهیم.»
بنوا مانسی به نوبه خود پاسخ می‌دهد: «ما تجربه های متفاوت [مهاجران] را در رقابت قرار نمی‌دهیم، اما طبق دستورهای سیاسی که در سطح ملی و اروپایی اتخاذ شده است، رفتارها متفاوت است. فداسیل نیز، به ضرر دیگران، تمام منابع خود را برای مهاجران اوکراینی متمرکز نکرده است اما باید این را هم پذیرفت که برای همه جا وجود ندارد.» میشل ژنه هم اظهار تاسف می‌کند که این وضعیت برای پناهجویان دیگر در پتی شتو که «احساس می‌کنند فراموش شده‌اند»، دشوار است.
نمونه آن مهاجرانی است که از افغانستان آمده‌اند و از ۲ مارچ، بلژیک دیگر کشورشان را منطقه ناامن محسوب نمی‌کند. به این ترتیب، مهاجران افغانی که درخواست حمایت فرعی داده‌اند ممکن است رد شوند. دفتر کمیساریای عمومی در امور پناهندگان و افراد بی تابعیت (CGRS)، معتقد است که «با به قدرت رسیدن طالبان، شرایط امنیتی به طور قابل توجهی تغییر کرده است (...) و دیگر هیچگونه خطر واقعی وجود ندارد تا کسی در افغانستان قربانی خشونت کورکورانه گردد.»
در همین زمینه: نگرانی از تغییر قانون حفاظت جانبی برای پناهجویان افغان در بلژیک
برای پناهندگان اتیوپی نیز، درک این موضوع سخت است. از نوامبر ۲۰۲۰، منطقه تیگره در یک جنگ داخلی ویران شده است. اگر چه ارزیابی دقیقی از درگیری در این منطقه در دسترس نیست، اما به گفته سازمان ملل، جنگ بیش از ۵۰۰۰۰ نفر را به مهاجرت به سودان سوق داده و بیش از ۶۳۰۰۰ نفر را در داخل آواره کرده است.
بلژیک به سوء مدیریت محکوم شد
قبل از اینکه جنگ در اوکراین صدها هزار نفر را مجبور به مهاجرت به بلژیک کند (بروکسل انتظار دارد با ۲۰۰ هزار مهاجر اوکراینی روبرو شود) سیستم پناهندگی بلژیک با مشکلات زیادی روبرو بود. برای میشل ژنه، «این درگیری تنها بحران استقبال در ماه‌های اخیر را تشدید کرده است». چنانچه بلژیک و فداسیل در ۱۹ جنوری، به دلیل مدیریت ضعیف شان در روند پذیرایی از پناهجویان، توسط دادگاه ابتدایی بروکسل محکوم شدند. بر اساس این تصمیم «دولت تعهدات بین‌المللی خود را زیر پا گذاشته و با محدود کردن حق پناهندگی، غیرقانونی عمل کرده است».
مدیر داکتران جهان می‌پذیرد که «مدیریت موج افراد آسان نیست اما می‌توان آن را پیش بینی کرد و آمادگی گرفت. دولت بلژیک منابع آن را دارد و امروز آن را ثابت می‌کند.» به گفته بنوا مانسی، برای مهاجران اوکراینی، ۳۰۰۰۰ اسکان موقت در سراسر کشور شناسایی شده است. این مساکن، نه تنها در مراکز مخصوص، بلکه در سالون‌های ورزشی، ساختمان‌های مذهبی یا در خانه‌های شخصی در نظر گرفته شده‌اند. تخت‌های اضطراری نیز در برخی از هتل‌های فداسیل در دسترس هستند.
سخنگوی فداسیل امیدوار است که این مراکز اقامت اوکراینی‌ها، «بعدتر در اختیار سایر پناهجویان قرار گیرد ». تنها باید دید آیا مسئولان به کسانی که به قول میشل ژنه «شبیه آنها نیستند» چراغ سبز نشان خواهند داد یا خیر.
بیشتر بخوانید: برخورد تعصب آمیز در مرز: «برای عبور از مرز، مهاجران اوکراینی در اولویت هستند»