دیده بان حقوق بشر در گزارشی اعلام کرد که ترکیه دها هزار تن شهروندان افغانستان را از طریق مرز زمینی به ایران بر می‌گرداند و یا پیش از این‌که به درخواست آن‌ها از سوی جامعۀ بین‌المللی رسیدگی شود، آن‌ها را مستقیماً به افغانستان می‌فرستد.
این سازمان، در گزارش ۷۳ صفحهیی با عنوان «هیچ‌کس از من نپرسید چرا افغانستان را ترک کردم» ادعا می‌کند، ترکیه از زمانی که طالبان در اگست ۲۰۲۱ قدرت را در افغانستان تصاحب کردند، اخراج و برگرداندن اجباری افغان‌ها را افزایش داده است.
دیده‌بان حقوق بشر همچنان در پی این گزارش دریافت که ترکیه از ثبت‌نام افغان‌ها برای درخواست حمایت بین‌المللی جلوگیری می‌کند و به افرادی که با اخراج قریب‌الوقوع روبه‌رو هستند، اغلب هیچ فرصتی برای درخواست پناهندگی نمی‌دهد.
در همین حال، واحد مدیریت مهاجرت وازرت داخلۀ ترکیه به تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۲ گزارش داد که از ورود ۲.۳۸.۴۴۸ مهاجر غیرقانونی در این کشور جلوگیری شده‌است که بخش زیادی از آن‌ها افغان بوده‌اند. همچنان طبق آمار ارایه شده، ترکیه در هشت ماه نخست سال جاری ۴۴.۷۶۸ افغان را از طریق هوایی به افغانستان برگردانده‌است که این آمار در مقایسه با سال گذشته، افزایش ۱۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.
همچنان گفته می‌شود که ترکیه یکی از کشورهایی است که بیشترین تعداد مهاجران در آن زندگی می‌کنند. هم‌اکنون ۳.۹ ملیون مهاجر در ترکیه به سر می‌برند که ۳.۶ ملیون آن را سوری‌ها تشکیل می‌دهد و بیشترین مهاجران در میان ۳۲۰ هزار تن دیگر، افغان‌ها هستند.
دیده‌بان حقوق بشر در این گزارش، با ۶۸ افغان مصاحبه کرد که ۳۸ تن از آن‌ها ۱۱۴ مورد برگردانده شدن از مرزها را در جنور سال ۲۰۲۱ تا اپریل سال ۲۰۲۲ تجربه کرده بودند.
در این میان همه مردان مجرد از سوی نیروهای ترکیه‌یی یا مورد ضرب و شتم و آزار و اذیت قرار گرفته بودند و یا هم شاهد چنین رفتارها بوده‌اند.
بسیاری از این پناهجویان مدعی شده‌اند که نیروهای مرزبانی ترکیه هنگامی که آن‌ها تلاش به عبور از مرز ترکیه داشته‌اند، به آن‌ها شلیک کرده‌اند.
در همین حال، یک خبرنگار ۲۵ سالۀ افغان که در ۳۰ اگست ۲۰۲۱ تنها چند روز پس از به قدرت رسیدن گروه طالبان در افغانستان، از سوی نیروهای مرزی ترکیه دست‌گیر و برگردانده شده بود می‌گوید: «به آن‌ها توضیح دادم که خبرنگار هستم، جانم در خطر است و می‌خواهم به اروپا بروم. من در ترکیه نمی‌مانم؛ اما آن‌ها به حرف من گوش نکردند و ما را با میله‌های آهنی لت و کوب کردند.»
همچنان این خبرنگار افغان گفته است که نیروهای ترکیه‌یی، او و ۲۹ پناهجوی دیگر را هنگامی که نیروهای ایرانی در آن سوی مرز حضور نداشتند، با جبر به سمت ایران برگردانده‌اند.
این در حالی است که گروه طالبان پس از تصاحب قدرت در افغانستان، محدودیت‌های شدیدی را به مردم اعمال کرده و همچنان قتل‌های تلافی‌جویانۀ کارکنان نظامی و خدماتی دولت پیشین و کوچ اجباری تاجیکان و نسل‌کشی هزاره‌ها زیر سایۀ حاکمیت این گروه در آن کشور، از سوی رسانه‌ها گزارش شده‌است.
گفتنی است که اسماعیل چاتاکلی، وزیر داخله در فبروری سال جاری اعلام کرد که ثبت درخواست برای حمایت بین‌المللی در آنکارا، استانبول و ۱۴ استان دیگر پذیرفته نخواهد شد. او همچنان گفت که در محله‌هایی که اتباع خارجی حداقل ۲۵ درصد جمعیت را تشکیل دهند، دیگر ثبت درخواست مجوز اقامت نیز، پذیرفته نمی شود.
همچنان یافته‌های گزارش دیده‌بان حقوق بشر نشان می‌دهد که پلیس این کشور، افغان‌های فاقد مدرک را دست‌گیر کرده و آن‌ها را مجبور به امضای «برگۀ بازگشت داوطلبانه» می‌کند.
به باور دیده‌بان حقوق بشر، رفتارهای مقامات ترکیه استانداردهای متعدد حقوق بشر را نقض می‌کند. در گزارش این سازمان آمده که ممنوعیت اخراج دسته‌جمعی تحت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، حق رسیدگی به دادرسی طبق میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاست‌ها و همچنان اصل عدم بازگرداندن که در کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ درج است، نقض شده است.
با این اوصاف، دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید، ترکیه معیارهای یک کشور ثالث امن را که توسط قانون اتحادیه اروپا از طریق ماده ۳۸ دستورالعمل حفاظت بین‌المللی تعریف شده‌است، تکمیل نمی‌کند.