مرتضی بهبودی خبرنگار افغانستانی-فرانسه‌یی
مرتضی بهبودی خبرنگار افغانستانی-فرانسه‌یی

مرتضی بهبودی خبرنگار افغانستانی-فرانسه‌یی که چهل روز پیش (۷ جنوری) هنگام اخذ مجوز فعالیت رسانه‌یی از وزارت اطلاعات و فرهنگ، توسط رژیم طالبان دست‌گیر شد، هنوز در زندان طالبان به سر می‌برد. طالبان در روزهای نخست، دست‌گیری این خبرنگار افغانستانی-فرانسه‌یی را انکار کردند. اما بعدها ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی این گروه تایید کرد که مرتضی بهبودی در ریاست امنیت این گروه زندانی است.

گفته می‌شود که طالبان مرتضی بهبودی را به اتهام «جاسوسی» دست‌گیر و زندانی کرده‌اند. اما این گروه تا اکنون هیچ‌گونه شواهد و مدارکی در پیوند به اتهام وارد شده به این خبرنگار، ارایه نکرده‌اند. سخنگوی طالبان در ۷ فبروری دقیقاً یک ماه پس از دست‌گیری به خبرگزاری صدای امریکا تایید کرد که مرتضی بهبودی در زندان ریاست امنیت ملی در کابل به سر می‌برد و با او برخورد درست صورت می‌گیرد. اما سازمان خبرنگاران بدون مرز (RSF) اتهام وارد شده به مرتضی بهبودی را «بیهوده» خوانده و تصریح کرده‌است که بهبودی یک خبرنگار شناخته شده در رسانه‌های فرانسه است.

مرتضی بهبودی کار رسانه‌یی را از نوجوانی به عنوان عکاس آغاز کرد. او در ۲۱ سالگی به فرانسه پناهنده شد و پس از آن دورۀ کارشناسی ارشد را در بخش روابط بین‌الملل در دانشگاه سربن گذراند. در بیانیۀ سازمان خبرنگاران بدون مرز آمده‌است که او یکی از تهیه کننده‌های گزارش «در سراسر افغانستان در زمان طالبان» بوده که این گزارش جایزۀ خبرنگاران جنگ و جایزۀ «اورن» فرانسه را به دست اورده‌است.

هرچند تا اکنون اطلاعاتی زیادی در مورد وضعیت صحی این خبرنگار در دست نیست و گروه طالبان به این خبرنگار، اجازۀ برقراری تماس با خانواده‌اش را نداده‌اند. اما الکساندرا مستواجا، همسر مرتضی بهبودی در گفت‌وگو با مهاجر نیوز گفت که همسرش به تاریخ ۲۶ جنوری صرف برای یک دقیقه با او تماس برقرار کره‌است. به گفتۀ الکساندرا مستواجا، مرتضی با این تماس کوتاه، در حالی از سلامتی‌اش اطمینان داده‌ که صدایش گریه‌آلود می‌نماییده‌است.

در همین حال، الساندرا مستواجا در پاسخ به این پرسش که مرتضی بهبودی برای انجام چه کاری به افغانستان رفت، طالبان چرا و چه زمانی او را دست‌گیر کردند، می‌گوید: «مرتضی بهبودی به تاریخ ۷ جنوری هنگام اخذ جواز فعالیت رسانه‌یی از سوی طالبان دست‌گیر شد. او به عنوان خبرنگار آزاد برای تهیه گزارش و کمک به یک سازمان غیردولتی به افغانستان سفر کرده بود. اما طالبان اتهام جاسوسی را در ۱۹ جنوری به مرتضی نسبت داده و او را به زندان ریاست امنیت ملی منتقل کردند.»

از سویی هم سازمان گزارشگران بدون مرز و ۱۴ نهاد رسانه‌‌یی فرانسه که مرتضی با برخی از آن‌ها همکاری داشته‌است، پس از یک ماه سکوت روز دوشنبه ۶ فبروری با صدور بیانیۀ رسانه‌یی خواستار آزادی مرتضی بهبودی از زندان طالبان شدند. این سازمان‌ها همچنان در این بیانیه گفتند: «ما در این یک ماه، برای آزادی و برگشت مرتضی بهبودی به فرانسه، هر کاری که ممکن بود انجام دادیم.»

صدیق‌الله توحیدی، رییس پیشین کمیتۀ مصونیت خبرنگاران و از اعضای برجستۀ اتحادیه خبرنگاران افغانستان که اکنون در تبعید به سر می‌برد، در گفت‌وگو با مهاجر نیوز در پیوند به برخورد طالبان با خبرنگاران و بستن اتهام جاسوسی به مرتضی بهبودی از سوی این گروه می‌گوید: «پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، تمامی زمینه‌های اطلاع‌رسانی محدود شده و سانسور آغاز شد. طالبان هیچ‌گاه با خبرنگاران رابطۀ خوب نداشته‌اند. خبرنگاران را بارها لت‌وکوب، زندانی و شکنجه کرده‌اند. رهبران طالبان در بیست سال گذشته همواره خبرنگاران را جواسیس کشورهای غربی خوانده‌اند. اتهام وارد شده به مرتضی بهبودی هم ریشه در همین طرز تفکر طالبان دارد.»

آقای توحیدی همچنان به این باور است که طالبان با دست‌گیری و زندانی کردن خبرنگاران، می‌خوهند جلو پخش و نشر آن‌چه در افغانستان می‌گذرد را بگیرند. او می‌افزاید: «طالبان ظاهراً اتهامی که به مرتضی بهبودی وارد کرده‌اند، جاسوسی است؛ اما تا اکنون شواهد و مدارکی ارایه نکرده‌اند.»

صدیق‌الله توحیدی، در پاسخ به این پرسش که چرا طالبان با خبرنگاران برخورد دوگانه دارند و مرتضی بهبودی را در حالی زندانی کردند که خبرنگاران خارجی هنوز به افغانستان رفت‌وآمد دارند، گفت: «طالبان تلاش می‌کنند به خبرنگاران خارجی و از طریق رسانه‌های آن‌ها تصویر بهتری از رژیم‌شان به جهانیان نشان دهند. اما خبرنگاران افغان که به واقعیت‌های افغانستان اشراف دارند، اجازه نمی‌دهند که وضعیت واقعی را بازتاب دهند.»

طالبان پش از به قدرت رسیدن در اگست ۲۰۲۱ در افغانستان، فعالیت رسانه‌ها را محدود کردند. در این مدت برخی از خبرنگاران را بازداشت و شکنجه کردند. طالبان در آخرین اقدام، جواز فعالیت برخی از رسانه‌ها را ملغا و نشرات شان را متوقف کردند.

در همین حال صدیق‌الله توحیدی می‌گوید که پیش از سقوط دولت در افغانستان، نزدیک به ۶۰۰ رسانه فعال بود که اکنون ۷۰ درصد آن زیر سایۀ رژیم طالبان از فعالیت باز مانده‌اند. او همچنان با اشاره به این که تنها در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۶۰ مورد خشونت علیه خبرنگاران در افغانستان به ثبت رسیده‌است، می‌افزاید: «آیدیولوژی طالبان به گونه‌یی است که نه‌تنها آزادی بیان که هیچ نوع آزادی را برنمی‌تابند.»

این در حالی است که الکساندرا مستواجا، همسر مرتضی بهبودی در همراهی و هماهنگی با نهادها و فعالان رسانه‌یی دادخواست انترنتی جمع‌آوری امضا برای رهایی مرتضی ایجاد کرده‌است و در عین حال از دولت فرانسه می‌خواهد که برای رهایی مرتضی بهبودی؛ خبرنگار افغانستانی-فرانسه‌یی هرچه در توان دارند انجام داده و او را هرچه سریع، به خانه برگردانند.

 

در همین زمینه