پاکستان یو له هغو هیوادونو دی چې میلیونونه افغانان په کې له تیرو څلورو لسیزو راهیسې د کډوالۍ شپې او ورځې سبا کوي. د ملګرو متلونو د کډوالو ادارې عالي کمیشنري ( UNHCR ) وايي چې د پاکستان حکومت او اړوندو ادارو سره يي په ګډه په دغه هیواد کې میلیونونه راجستر افغان کډوالو ته پر وخت لازم بشري خدمات وړاندې کړي خو بل پلو بیا یو شمیر کډوال د یادې ادارې له خدماتو خوښ نه دي.
د افغانستان او ایران پر پوله خونړۍ اورلګیدنې چې ګڼ مالي او ځاني زیانونه يي اړولي، له ایران څخه ستنیدونکو کډوالو لپاره د کډوالۍ نړیوال سازمان د خدماتو بهیر يي اغیزمن کړی.
د افغانستان د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت په تیرو ۲۰ کلونو کې د افغانانو د کډوالۍ، بې ځایه کیدنې او نورو ناخوالو اصلي لامل طالبان بولي. یاد وزارت وايي چې په نړۍ کې له ۶ میلیونو څخه ډیر افغان کډوال میشت دي.
ناامني او تاوتریخوالی د دې لامل شوی چې په دې وروستیو کې یو شمیر افغانان په ځانګړي ډول فرهنګیان او ژورنالیستان خپل هیواد پریښودو ته زړه ښه کړي.
د اروپايي ټولنې کمیسیون د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي چې په روان میلادي کال کې به له افغانستان سره د بشري مرستو په برخه کې ۳۲ میلیونه یورو مرسته وکړي.
سرانان، د بلوچستان ایالت په کوټه کې یو له هغو ۱۲ کمپونو څخه دی چې اوسیدونکي يي له کلونو د راهیسې د څښاک اوبو د کمښت، روغتیايي خدماتو ته نه لاسرسۍ، بريښنا، ګاز، په ښوونځیو کې د درسي کتابونو د نشتوالي او ګڼو نورو ستونزو سره لاس او ګریوان دي.
د افغانستان د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت وايي چې د کرونا ویروس او ناامنیو د خطر سره سره بیا هم په روان میاشت کې شاوخوا ۷۰۰ کډوال له ترکیې څخه افغانستان ته استول شوي او دغه لړۍ دوام لري.
د ملګرو ملتونونو د کډوالو اداره ( یو ان اچ سی آر) وايي چې په پاکستان کې ۷۵ زره هغو افغان کورنیو سره يي د نغدي مرستو د ویشلو پروسه بشپره کړې چې د کرونا ویروس سخت زیانمن کړي و.
هره شپه لسګونه کډوالې کورنۍ د ژمي په غه سړه هوا کې د پاریس شمال شرقي څنډې ته راټولیږي تر څو ځان ته د یوې شپې لپاره د خوب ځای پیداکړي. خیریه ټولنې هڅه کوي چې دوې ته د یوې شپې لپاره موقته سرپناه و مومي. مهاجر نیوز دغې سیمې ته ورغلی او له یو شمیر کورنیو سره يي خبرې کړي.
۷۵ کلن غلام حسن چې اروپا ته يي د خپل سفر پر مهال شاوخوا درې کاله وړاندې خپل میرمن، زوی او لور ورک کړی، اوس په فرانسه کې د خپلې کورنۍ په لټه کې دی. نوموړی د کورنۍ له لاسه ورکولو وروسته مغزي سکته وکړه چې اوس يي رواني حالت ډیر ښه نه دی.
د پاکستان په پیښور ښار کې د افغان کډوالو ځوانانو د فوټبال او تکواندو درې ورځینۍ سیالۍ د تیرې چهار شنبې په ورځ پای ته ورسیدې. په دغه سیالیو کې د خیبر پښتونخوا ایالت د کډوالو له کمپونو ګڼ شمیر افغان ځوانانو برخه اخیستې وه.
د بشر دوستۍ نوې اداره « new humanitarian » وايي چې د کرونا اوبا نه یوازې چې د خلکو د کډوالۍ او له کورنو د دوې د تیښتې مخه و نه نیوله بلکه د کډوالۍ د انګیزې د ډیریدو او د ګڼو خطرونو د رامنځ ته کیدو لامل و ګرځید.