افغان يوټوبر اجمل حقيقي له څو مياشتو راهيسي له طالبانو سره بندي دی. ويل کيږي چي هغه څه موده مخکي حتی د ځان وژني هڅه کړې وه چي وروسته بيا روغتون ته بېول سوی وو. خو هغه ولي د ځان وژني هڅه کړې وه؟
په بلجیم کي تقریباً ۴۰۰ مهاجرو په یوه غذايي اعتصاب سره خپل حالت ته عامه توجه وراړولې وه او له حکومت څخه یې غوښتي ول چي هغوی ته د اقامت او پاته کیدو اجازه ورکړي.
۳۱ کلن سوريايي مهاجر چي په ۲۰۱۵ کال له سوريې څخه آلمان ته رامهاجر سوی ؤ، غواړي چي لومړی مهاجر وګرځي چي د آلمان د پارلمان غړی کيږي.
د آلمان د کورنیو چارو وزیر د دغه هیواد د ایالتونو له خوا، له یونان څخه د مهاجرینو د منلو د ځنډ لامل شوی. خو ایالتي حکومتونه بیا دغه کار یوه افتضاح بولي.
هدف ته تر رسيدو مخکي لا، په افريقا کي هرکال په زرونو مهاجر شکنجه او حتي وژل کيږي. د ملگرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ په حواله که څه هم دا هرڅه د عام محضر په مخکي ترسره کيږي خو بيا هم سترګي پرې پټيږي.
د ايټاليې حکومت له لوري بې سنده کارګرو ته په کروندو کي د کار له پاره د قانوني اجازو ورکولو اقدام هم د هغوی وضعيت نه دی بهتره کړی.
د هرات والي وحید قتالي وايي د افغانستان خارجه وزارت، د ايراني ځواکونو لخوا د افغان مهاجرو د شکنجې او سيند ته غورځولو قضيې د څيړلو مسئوليت لري. يو عيني شاهد وايي چې په دغو مهاجرو کې يو شمير يې ۱۸ کلنۍ ته لا نه ول رسېدلي.
په آلمان کي د مهاجرت پر موضوع يو موزيم سته. د دغه موزيم رئيسه وايي چي بېله مهاجرت څخه به اروپا هيڅ نه وای موجوده. په دغه موزيم کي و آلمان ته د مهاجرت تاريخ ثبت سوی دی.
د ۱۳۹۵کال په سرشميرنه کې په ايران کې د افغان مهاجرو مجموعي شمیر د يو ميليون او۵۸۰ زره په شاوخوا کې وو. خو چارواکي ولي دغه شمېر لوړ ښيي؟
آلمان د خپل مهاجرتي سیاست په برخه کې په مخ پر ډیریدونکي ډول پر بشري مرستو باندې تکیه کوي. خو په آلمان کې د مهاجرو د بيا ځای پرځای کولو پروګرام په دریو شرطونو پورې تړلې دی. دلته يې وپېژنئ.
په حقيقت کي په آلمان کي د تابعيت ترلاسه کولو له پاره اصلي هويت اساسي شرط دی. خو داسي هم پيښيږي چي يوه خارجي ته چي اصلي هويت يي معلوم نه وي او يا غلط وي، آلماني تابعيت ورکړل سوی وي. خو دا يوه عامه پديده نه ده.
د آلمان حکومت غواړي د پناه غوښتونکو په قانون کي بدلون راولي. له دې قانون څخه په تيره بيا هغه کسان اغيزمن کيږي چي د پناه اخيستلو چانس ونه لري. دولدونگ چاته ورکول کيږي او د دغه سند لرونکي کوم حقونه او مکلفيتونه لري؟