د دوبلین د هوکړې له مخې دا څرګنده شوې چې د يو کس د پناه غوښتنې د پروسې مسؤليت کوم اروپايي هيواد لري. خو ایا د ويزه لرونکي پناه غوښتونکي له پاره هم کوم اصل شته؟ د دغې پوښتنې ځواب په دغه لیکنه کې موندلای شئ.
د دبلن تړون او اصولو په رڼا کي کوم وخت مهاجر له يو هيواد څه بل ته اخراجېدلای سي؟ دغه او ورته پوښتنو ته جوابونه په دغه مطلب کي لوستلای سئ.
په آلمان کي د سوريې، افغانستان او کامرون هيواد سره تړاو لرونکو درو مهاجرو دولت د دوی د تليفونونو په تلاښۍ سره د دوی د شخصي حريم په نقض کولو تورن کړی دی.
آلمان د دبلن د پروسې له مخې د اروپا دننه د پناه غوښتونکو لېږد درولی دی. خو له اروپا دباندي د مهاجرو د اخراج د درولو اعلان لا نه دی سوی.
يونان او ترکيه پر پوله د مهاجرو د لانجې له کبله يو د بل سره پر خواله رسنيو په نيابتي معلوماتي جګړه بوخت دي. هغوی يو پر بل د درواغو خبرونو د لګولو تورونه هم لګولي.
د اسناد نه لرونکي مهاجر په توګه ژوند ډېر سخت وي. خو که داسي يو کس ناروغ سي نو حتی د ژوند د ګواښ سره مخامخ کيدلای سي. په داسي حالت کي په يونان کي چيري مرسته ترلاسه کيدلای سي؟
د نړيوالو قوانينو له مخي ټولې کښتۍ په دې مکلفي دي چي د هغو کسانو سره مرسته وکړي چي په سمندر کي د ستونزو سره مخامخ سوي وي. خو کله چي ژغورونکي کښتۍ د غير دولتي سازمانونو ملکيت وي نو دا پوښتنه کيږي چي «څه کول به سم وي؟» يو کارپوه يې وضاحت کړی.
اسورما عرب د خپلې کورنۍ سره يوځای د اروپا په نيت افغانستان پرېښود. دوه کاله وروسته هغه په سربستان کي له خپلي کورنۍ جدا او بنده پاته ده. د دغې افغانې مېرمنې مشره لور او مېړه کرويشيا کي او دا د درو ماشومانو سره سربستان کي بنده ده.
اروپا پر بېلابېلتوب او ګڼو ژبو ټينګار کوي. خو دغه ټينګار تر زياتي اندازې صرف د اروپايي ژبو له پاره وي. خو د مهاجرو مورنۍ ژبي څومره اهميت لري؟
د لويدځي او مرکزي افريقا څخه په لسهاؤ زره انسانان و اروپا ته د مهاجر کېدو په تکل له کورونو وتلي دي. خو ټول تر منزله نه رسيږي خو بېرته ستنېدل هم ورته لوی «شرم» معلوميږي.
د رسمي ارقامو له مخي سږکال و اروپا ته د افغان او سوريايي مهاجرو په راتګ کي زياتولای راغلی دی. ښايي راتلونکي کال دغه شمېرې دوه چنده زیاتي سي.
و آلمان ته د راغلو مهاجرو څخه تر نيمايي زيات يې ماشومان دي. که هغوی يوازي او که د کورنيو سره مل راغلي وي، بيري سته چي ښايي روغ او ښه ماشومتوب ونه لري.