۷۵ کلن غلام حسن چې اروپا ته يي د خپل سفر پر مهال شاوخوا درې کاله وړاندې خپل میرمن، زوی او لور ورک کړی، اوس په فرانسه کې د خپلې کورنۍ په لټه کې دی. نوموړی د کورنۍ له لاسه ورکولو وروسته مغزي سکته وکړه چې اوس يي رواني حالت ډیر ښه نه دی.
افغانستان کې د اوږدو جګړو له امله زیات شمېر افغانان ګاونډیو هیوادونو ته مهاجر شوي دي. د دغو کډوالو له ډلې ځینې یې دې ته اړ شوي چې ایران او پاکستان کې د ژوند د سختو شرایطو له کبله اروپایي هیوادونو ته د راتګ لپاره هڅه وکړي. افغان مهاجر حبیب چې په ایران کې لوی شوی د خپلو سترګو لیدلی حال وایي.
تېر کال ایران شاوخوا ۲۰ زره ناقانونه پاکستاني کډوال نيولي او پاکستاني چارواکو ته یې سپارلي دي. دغه مهاجر په ناقانونه طريقو ايران ته داخل شوي وو او غوښتل یې چې اروپا ته ځان ورسوي.
د کرونا ویروس له امله د رامنځ ته شویو محودیتونو سربیره، د مهاجر نیوز خبریالان د ۲۰۲۰ کال په لړ کې له فرانسې او یو شمیر نورو هیوادونو څخه د کډوالۍ په اړه د خپلو راپورونه لیکلو ته دوام ورکړ. د یو شمیر مهمو پیښو د راپورنو سرلیکونه په لاندې ډول چمتو شوي.
د بشر دوستۍ نوې اداره « new humanitarian » وايي چې د کرونا اوبا نه یوازې چې د خلکو د کډوالۍ او له کورنو د دوې د تیښتې مخه و نه نیوله بلکه د کډوالۍ د انګیزې د ډیریدو او د ګڼو خطرونو د رامنځ ته کیدو لامل و ګرځید.
د افغانستان د کډوالو او راستنیدونکو چارو پخوانی وزیر سید حسین عالمي بلخي ایران لخوا د سوریي جګړې ته د افغانانو د استولو، د حکومتي ادارو ترمنځ د لازمې همغږۍ نه شتون، پاکستان کې له افغان کډوالو سره د حکومت د ژمنو د نه عملي کیدو خبر ورکړی.
د ایران د کورنیو چارو وزارت تیره پنجشنبه د د سمبر په ۱۷ اعلان وکړ چې هغه بهرني اتباع او افغان کډوال چې د آمایش کارت د نوي کولو په پروسه کې له ګډون څخه پاتي، کولای شي د روان لمریز کال د جدي تر ۴ نیټې پورې اړوندو اداروته د کارتونو د نوي کولو په موخه مراجعه وکړي.
۲۶ کلن شمشیر خان چې د افغانستان له ختیځ ننګرهار ولایت څخه د طالبانو د جګړې او کورنیو شخړو له امله خپل ملک پریښودو ته اړ شوی له یوه اوږده او ستونزمن سفروروسته يي په قاچاقي لارو ځان فرانسې ته رسولی.
د کډوالۍ نړیوال سازمان په خپل اوونیز راپور کې وایي چې د روان کال د جنورۍ له پیل راهیسې له ایران او پاکستان څخه ټولټال ۸۰۶۳۰۰ مهاجر بېرته خپل هیواد ته ستانه شوي دي.
د روان کال په پیل کې نړئ کې نږدې ۷۹ میلیونه کسان له خپلو کورونو بې ځایه شوي ول. خو اوس د ملګرو ملتونو اداره وایي چې د بې ځایه شویو شمېر له ۸۰ میلیونه تنو هم اوښتی دی. جګړو او د کورونا ویروس وبا وضعیت نور هم پیچلی کړی دی.
اروپایي هیوادونو ته د رسېدونکو کسانو په ډله کې زیات شمېر کمسن مهاجر هم شته. ۱۶ کلن افغان کډوال منصور فرانسې ته د رسېدو لپاره له ډېرو سختیو سره مخ شوی دی. نوموړی د خپلو سترګو لیدلی وایي.
د ایران پارلمان نږدې ۳۰ غړو د دغه هیواد د اسلامي شورا مجلس ته یوه طرحه وړاندې کړې چې له مخې یې پولیسو ته اجازه ورکړل شوې پر هغو موټرو ډزې وکړي چې د غیرقانوني مهاجرو د انتقالولو شک پرې کېږی. طرحه کې دغه راز د غیرقانوني مهاجرو لپاره د زندان او جریمې سزاګانې په پام کې نیول شوې دي.