د ځایي رسنیو په حواله ترکي ځواکونو له ایران سره پر پوله د هغو دوو کډوالو مړي موندلي دي چې د سړې هوا له امله یې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. د سختې یخنۍ سربېره لا هم زیات شمېر کډوال له ایران څخه ترکیې ته د اوښتو هڅه کوي.
د ایران او ترکیې پر پوله یوه افغان مور چې غوښتل يي خپل اولادونه له سړې هوا څخه وژغوري، د سختې یخنۍ له امله مړه شوې او دوه ماشومان يي په یخنۍ کې موندل شوي. ترکي چارواکو ویلي دغه افغان مور غوښتل چې له خپلو دوو اولادونو سره د ترکیې خاورې ته د ننه شي.
ترکي چارواکو په روان کال کې د دغه هیواد په ختیځ وان ښار کې له ایران سره پر پوله د ۱۲۰ زرو کډوالو مخه نیولې. ترکیې ته د ننوتلو لپاره پر دغه لار د افغان کډوالو شمیر په دې وروستیو کې خورا ډیر شوی دی.
روان ۲۰۲۱ میلادي کال له پېښو ډک کال و. تېر اوړی د افغانستان پخواني نظام ړنګېدنه او د طالبانو بیا واکمني یوه له دغو پېښو ده. پر افغانستان د طالبانو تر ولکې وروسته تر سلو زرو ډېر افغانان د تخلیې عملیاتو په ترڅ کې له دغه هیواد څخه وایستل شول. زرګونه نور بیا ګاونډیو هیوادونو ته مخه وکړه. که څه هم د کابل تر سقوط مخکې جګړو سلګونه زره افغانان بې ځایه کړي وو، خو ځینو هیوادونو د افغان کډوالو اخراج ته ادامه ورکړه. د افغان کډوالو د نویو څپو د مخنیوي لپاره ترکیې له ایران سره پر پوله د خنډونو جوړولو کار پیل کړ. اروپا کې بیا یونان د مهاجرو لپاره تړلي کمپونه جوړ کړل. دغه راز د پولنډ او بېلاروس پر پوله زرګونه مهاجر بند پاتې شول. سږ کال انګلیس کانال کې هم د کښتۍ ډوبېدو پېښې له امله ۲۷ کډوالو خپل ژوند له لاسه ورکړل.
د کرونا ویروس د نوې بڼې له امله یوه ځل بیا ایران له افغانستان سره خپله پوله تړلې چې له دې سره زرګونه افغانان چې غواړي دغه هیواد ته ولاړ شي د اسلام قعله په بندر کې ایسار پاتي دي.
له تېرو درېو میاشتې راهیسې تر ۳۰۰ زیاتې افغانې کورنۍ له تاجکستان سره پر پوله بدخشان کې بندې پاتې دي. دوی چې غواړي تاجکستان ته واوړي وایي د تاجکستان پوله تړلې ده او تر دې دمه تاجک چارواکو ورسره هېڅ ډول اړیکه نه ده نیولې.
د کډوالۍ نړیوال سازمان ویلي چې په افغانستان کې د طالبانو د واکمنۍ او بیوزلۍ سربیره ایران هره اونۍ لسګونه زره افغانان بیرته خپل هیواد ته استوي. ایران بیا وايي چې د طالبانو له واکمنیدو وروسته،هره ورځ له دریو څخه تر څلور زره افغانان يي خاورې ته دننه کیږي.
شاوخوا ۳۰۰۰ کډوال له بیلاروس څخه د پولنډ پولې ته رسیدلي او هڅه کوي چې د لرګیو او بیلچو په وسیله پر پوله خنډونه مات او ځانونه دغه هیواد ته ورسوي. پولنډي چارواکي وايي چې ۵۰ تازه ورغلي پناه غوښتونکي يي پر پوله نیولي دي.
د پولنډ چارواکي ویلي چې د دوشنبې په ورځ يي پر پوله د هغو زرګونه کډوالو مخه يي نیولې چې غوښتل يي د بیلاروس له لارې دغه هیواد ته دننه شي. دا مهال پر پوله زرګونه کډوال راټول شوي چې بشري وضعیت يي بد ښودل شوی دی. اروپايي ټولنې بیا بیلاروس له کډوالو سره پر سیاسي چلند تورن کړی.
د رسنیو د راپورونو له مخې د تېرې یکشنبې په شپه ۱۵۰ تر ۲۰۰ مهاجرو چې ډېری یې افغانان دي د فرانسې د بریانسون ښار د اورګاډي په اډه کې شپه سبا کړه. د توس میګران په نامه د مهاجرو د حقونو مدافع بنسټ او د ګپ سیمې کشیش وایي چې دمګړۍ یادو کسانو ته په یوه کلیسا کې سرپناه برابره شوې.
افغانستان کې د طالبانو له واکمنېدو راهیسې، هغه افغانان چې د خپلو پخوانیو فعالیتونو له کبله ځان خوندي نه بولي، غواړي چې له خپل هیواد څخه ووځي. محمد سلیم* یو له دغو افغانانو دی چې ایران ته د تلو په موخه نیمروز ته تللی دی. د سترګو لیدلی حال.
پاکستاني چارواکو پرون پنجشنبه وویل چې د ویزه لرونکو کسانو د تګ راتګ لپاره یې د تورخم لاره پرانیسته ده. په وینا یې هغه افغانان د تورخم له لارې پاکستان ته د تګ اجازه لري چې انلاین ویزې لري.